Dolomity - obiekt ze światowej listy UNESCO, przyciągający co roku rzesze turystów. Góry w całości znajdują się na terenie Włoch. Pod względem geograficznym przynależą do Południowego Tyrolu oraz są częścią Alp Wschodnich. Najwyższym, a zarazem najpopularniejszym masywem we włoskich Dolomitach jest Marmolada, górująca nad okolicą na wysokości 3342 m n.p.m. Dolomity to góry o dość nieregularnym ukształtowaniu, z licznym dolinami i przełęczami, oddzielającymi zasadnicze trzony gór. Do najbardziej znanych masywów należą Sassolungo, Sella, Marmolada, Tofany, Civetta oraz Antelao. Włoskie Dolomity stanowią największy na świecie zespół tras (o łącznej długości ponad 1200 km) i wyciągów, które obsługiwane są na podstawie jednego karnetu. Dzięki temu można korzystać z wszystkich nartostrad w 12 ośrodkach, które składają się na region narciarski Dolomitów. Włoskie góry to obszar bardzo atrakcyjny pod względem turystycznym. Jest to idealne miejsce do uprawiania wszelkich zimowych sportów, jazdy rowerowej, pieszych wycieczek, a także wspinaczki wysokogórskiej.


Narty
Wśród narciarzy bardzo popularna jest dolina Val di Fassa, w obrębie której znajduje się aż 9 mniejszych kurortów narciarskich. W ośrodkach można przebyć łącznie 200 km tras oraz ponad 500 km na legendarnej Sellarondzie. Po wykupieniu Skipassu można jeździć na wszystkich trasach w dolinie, co ważne, każda z nich jest w pewnym stopniu połączona z pozostałymi. Dużą popularnością cieszą się trasy widokowe, do takich należy np. Passo San Pellegrino, Col Margherita, Panoramia Rossignol czy trasa Alberto Tomby. Sella Ronda to z kolei wyzwanie dla wszystkich niestrudzonych narciarzy, którzy są świadomi swoich umiejętności. Passo Pardoi, Passo Campolongo, Passo Gardena oraz Passo Sella - przejechanie tych 4 tras na nartach w ciągu jednego dnia gwarantuje pokonanie sławnej Sella Rondy. By podjąć wyzwanie konieczne jest wykupienie Skipassu Dolomitisuperskii. Trasy przeznaczone są na ogół dla zaawansowanych i średniozaawansowanych narciarzy - na Sella Rondzie brak bowiem tras łatwych.

Świetnie przygotowane są również trasy w Val Gardenie (Alpe di Siusi), gdzie ich łączna długość osiąga ponad 170 km. Przeważają tutaj nartostrady o średnim stopniu trudności (jest ich około 60%). Wszystkie stoki obsługiwane są przez 80 wyciągów (głównie orczykowe i krzesełkowe). W ośrodku najpopularniejsze są 3 główne kurorty narciarskie: Ortisei, St. Christina oraz Selva Gardena. W pierwszym z nich, położonym stosunkowo nisko, na nartach można poszaleć na słynnej 9-kilometrowej trasie Saceda. W St. Christinie funkcjonuje szereg nowoczesnych wyciągów (Col Raiser, Saceda, Monte Pana, Ciampinoi) orczykowych, krzesełkowych oraz kolejek linowych - dzięki temu przemieszczanie się na stoku jest dużo łatwiejsze. W ostatnim z kurortów, Selva Gardenie, najbujniej rozwija się nie tylko narciarstwo i snowboard, ale także życie nocne miasteczka. Dlatego to tutaj w okresie wakacyjnym przybywa najwięcej turystów.

Podobną ofertę narciarską posiada ośrodek Valle Isarco (Eisacktal). W dolinie Isarco znajduje się 17 mniejszych i większych ośrodków narciarskich, z których najbardziej znane są: Bressanone (Brixen), Valles (Vals) oraz Maranza (Meransen). Narciarze najczęściej wybierają pierwszy z ośrodków, a to za sprawą Monte Plose - najcięższej i najdłuższej trasy w dolinie. Szczyt góruje nad kurortami na zawrotnej wysokości 2,5 tys. m n.p.m. Poza ciężkimi trasami, przeznaczonymi dla zaawansowanych (np. Trametsch), można wybrać stoki nieco łagodniejsze, których na zboczach Monte Plose jest znacznie więcej. W regionie wszystkie trasy obsługuje 25 wyciągów orczykowych, 6 krzesełkowych oraz kolejki linowe i gondolowe. W dolinie Isarco, podobnie zresztą jak pozostałych kurortach narciarskich, funkcjonuje wiele szkółek narciarskich, gdzie wykwalifikowani instruktorzy zapraszają na lekcje zarówno początkujących, jak i tych bardziej zaawansowanych narciarzy.

W samym sercu Dolomitów znajduje się kolejny region narciarski - Alta Badio, usytuowany u stóp sławnej Selli. Na wszystkich amatorów zimowego szaleństwa czeka tutaj ponad 130 km tras zjazdowych, codziennie dośnieżanych i odpowiednio przygotowywanych. Najpopularniejszymi miasteczkami w tym regionie są Corvara (Colfosco), La Villa, Pedraces, San Cassiano, La Val, między wszystkimi istnieje bardzo dobre połączenie. Ponad połowa tras w Alta Badio należy do łatwych, tylko 6% z nich przeznaczona jest dla zaawansowanych narciarzy i snowboardzistów. Od bladego świtu turyści mogą korzystać z 53 wyciągów (ponad połowa z nich to wyciągi krzesełkowe).

W popularnym Tre Valli (Falcade) trzon turystyczny stanowią 3 ośrodki narciarskie: Alpi di Lusia, Passo San Pellegrino oraz Falcade. Mniej popularna, ale również świetnie przygotowana jest niewielka Moena. Wszystkie kurorty rozciągają się na wysokości 1200-2500 m n.p.m. Sztucznie naśnieżane trasy, przygotowywane każdego dnia, gwarantują najwyższej jakości stoki. Łączna długość tras przekracza tutaj 45 km. Obsługuje je 30 wyciągów (w przeważającej mierze krzesełkowe i orczyki), dzięki czemu w zasadzie nie ma tutaj kolejek. Dużą popularnością cieszy się słynna trasa Love Skitour - SkiTour Dell Amore. W Passo San Pellegrino, najważniejszej miejscowości w Tre Valli, w ostatnich latach silnie rozbudowała się baza noclegowa oraz sieć lokali gastronomicznych.

Civetta, kolejny region narciarski Dolomitów, słynie przede wszystkim z niepowtarzalnych krajobrazów i wspaniałych tras widokowych. Na narciarzy czekają tutaj wszelkie możliwe udogodnienia, które mogą znaleźć w jednym z 4 głównych kurortów: Alleghe, Zoldo, Selva di Cadore i Palafavera. Trasy o łącznej długości 80 km naśnieżane są przez zintegrowany system armatek, obsługuje je ponad 25 wyciągów. Alternatywą dla sławnej Sella Rondy jest znajdująca się w regionie Civetta ogromna trasa World War I. Panują tutaj także dobre warunki do narciarstwa biegowego, część tras jest oświetlona i otwarta również nocą.

Uważana za serce Dolomitów Marmolada, znajdująca się na granicy regionu Arabba, przyciąga co roku w te strony Włoch rzesze turystów. To tutaj znajduje się słynna Sella Ronda - trasy, biegnące między górskimi przełęczami, do których świetny dostęp jest również z regionu Val di Fassa. Zespół tras o łącznej długości 60 km można pokonać na dwa sposoby: szlakiem zielonym lub pomarańczowym - zależy to od kierunku pokonywania tras. Zaawansowany narciarz pokonuje Sella Rondę w ciągu jednego dnia, mniej doświadczeni raczej nie powinni podejmować wyzwania, część tras jest ciężka i niebezpieczna do pokonania.

Obereggen (Val di Fiemme) składa się z 5 głównych baz narciarskich: Alpe Cermis, Ski Center Latemar (Alpe di Pampeago, Predazzo, Obereggen), Bellamonte, Passo Rolle, Lavaze (Oclini). Każdy narciarz znajdzie tutaj coś dla siebie, łączna długość tras wynosi ponad 100 km, wszystkie obsługiwane są przez około 50 wyciągów (14 orczyków, 27 krzesełkowych, oraz kolejki linowe i gondolowe). Region słynie m.in. z organizacji różnego typu zawodów narciarskich oraz mistrzostw, dodatkową atrakcją są otwarte tutaj tory saneczkowe, lodowiska, skocznie, baseny, korty tenisowe oraz inne atrakcje. W okolicach Predazzo znajduje się jedna z najchętniej odwiedzanych przez narciarzy tras, popularna \\\"5 Nazioni\\\". Dużym zainteresowaniem cieszą się także Oberholz w Obereggen oraz Agnello przy Pampeago. Wiele z tutejszych stoków otwartych jest do późnej nocy, część z nich zamykana jest po 22.00.

Połączenie dawnego, historycznego ducha oraz nowoczesności, świetne krajobrazy oraz bardzo dobrze przygotowana baza noclegowa i gastronomiczna są bez wątpienia zaletą regionu San Martino di Castrozza (Pasoo Rolle). W przepięknej dolinie leży Primiero, jedno z centrów turystycznych regionu. Z tego miejsca można dotrzeć w każde inne w San Martino dzięki rozbudowanej sieci transportowej. W całym regionie na narciarzy czeka ponad 60 km nartostrad, świetnie przygotowanych, obsługiwanych przez około 23 wyciągi różnego typu. W San Martino powstała przed laty pierwsza szkoła narciarska we Włoszech. Dziś jest to renomowana marka, szkoląca narciarzy na każdym stopniu zaawansowania, zatrudniająca wielojęzycznych instruktorów z długoletnim doświadczeniem.

W Dolomitach chętnie odwiedzany jest także region Cortina d’Ampezzo. Turyści znajdą tutaj wszystko co najlepsze: luksusowe hotele, świetnie przygotowane i naśnieżone trasy, moc rozrywek i doskonałe zaplecze kulinarne - niestety, Cortina należy do najdroższych kurortów w Dolomitach. Alternatywą dla Cortiny może być region Plan de Corones (Kronplatz) z trasami o łącznej długości 90 km. Znajduje się tutaj wiele tzw. „oślich łączek” przeznaczonych na naukę jazdy na nartach czy snowboardzie.

Mniejszym, ale równie popularnym wśród turystów ośrodkiem jest region Alta Pusteria. Tutejsze kurorty (San Candido, Dobbiaco, Villabassa, Sesto, Braies) nie są przepełnione narciarzami, jak bywa w innych regionach, kolejki do wyciągów są tu raczej rzadkością. Spokój i niesamowite otoczenie są świetną okazją na spędzenie niezapomnianych wakacji z rodziną, zwłaszcza, że wiele z tutejszych stoków charakteryzuje się łagodnym kątem nachylenia. Tak jest np. na trasach w San Candido (ze szczytem Monte Elmo). Zupełnie początkującym polecany jest zwłaszcza ośrodek Braies, spokojny, z niewielką ilością tras, przeznaczonych dla niewprawionych narciarzy.


Ferraty


Miłośnicy górskich wycieczek oraz Ci, którzy nie boją się prawdziwych wyzwań, będą pod dużym wrażeniem ilości oraz jakości ferrat, które znajdują się w całych Dolomitach. Te wysokogórskie wycieczki przeznaczone są na ogół dla osób, które mają już doświadczenie we wspinaczce, bowiem większa część trasy pokonywana jest na bardzo stromych zboczach górskich. Ferraty niebezpieczne są także latem, pogoda w Dolomitach jest bardzo zmienna, w każdej chwili może spaść tutaj śnieg. Podstawowym wyposażeniem podczas organizowania ferrat są linki asekuracyjne, którymi przypięty jest każdy uczestnik wyprawy. Warto zaczynać od tras łatwych, dzięki temu można w szybki sposób nauczyć się posługiwania sprzętem oraz sposobu przemieszczania po skalnych zboczach.

W Dolomitach dominują ferraty o łatwym oraz średnim stopniu trudności. Istnieją różne klasyfikacje tras, najbardziej popularny jest podział na 4 stopnie: ferraty łatwe, średnio trudne, trudne oraz bardzo trudne. W Dolomitach można wybrać się na każdy rodzaj ferraty, wszystkich jest ich około 120, można więc powiedzieć, że jest w czym wybierać. Trudno wymienić wszystkie z nich, na początkujących czekają m.in. Sentiero Bonacossa w masywie Cadini, Sentiero Attrezzato prowadząca na szczyt Sasso Della Croce lub trasy na zboczach Marmolady (Sentiero Attrezzato Lino Pederiva, Via Ferrata Sass de Rocia, Via Attrezzata del Gronton). Wszystkie z nich to trasy łatwe, o naturalnym szlaku, gdzie przejścia nie są zbyt utrudnione. W Dolomitach zdecydowanie więcej jest ferrat średnich, przeznaczonych dla osób niecierpiących na lęk wysokości. Trasą należącą do tej kategorii, cieszącą się sporą popularnością jest np. Sentiero Atrezzato Passo Santner w masywie Catinaccio, główną zaletą tej trasy jest niesamowity widok, jaki rozciąga się niemal na każdym punkcie wyprawy. Docierając na szczyt można zachwycać się przepięknymi skalnymi iglicami Torri Vaiolet. Do ferrat średnio-trudnych należy także Via Ferrata Merlone w masywie Cadini, Forcella Zumeles, Sentiero del Curato Militare Hosp, Sentiero delle Guide Alpine Militari, Sentiero De Luca Interkofler, Sentiero Comandante Bilgeri (ostatnie 4 położone w masywie Lavaredo). Naprawdę niebezpieczną trasą jest Sentiero Alpinistico dei Vani Alti na zboczach Pali oraz Strada degli Alpini w masywie Poper. W Dolomitach można również trafić na ferraty bardzo trudne. Do takich należy m.in. Via Ferrata Monte Pelsa, Via Ferrata Attilio Tissi (obie w masywie Civetta), Ferrata Marmolada- Cresta Ovest, Via Ferrata delle Trincee.


Noclegi


W zależności od charakteru wyjazdu we włoskie Dolomity, warto zastanowić się nad wyborem odpowiedniego miejsca zakwaterowania, zwłaszcza, że tych jest pod dostatkiem. W każdym kurorcie można znaleźć miejsce w hotelowym pokoju czy apartamencie. Przystępne ceny są zaletą tutejszych schronisk oraz pól namiotowych i kempingowych.

Większość hoteli w Dolomitach oferuje swoim gościom wysoki standard oraz komfort wypoczynku. Wartym polecenia jest np. hotel Dolce Avita w ośrodku narciarskim Paganella. W 3-gwiazdkowym Alexandro w samym centrum miejscowości Molveno można spędzić naprawdę komfortowe wakacje. Ciekawą bazę noclegową posiada kurort Val di Fassa. Tutaj przenocować można np. w pensjonacie Someda, 3-gwiazdkowym Cristallo położonym w Vigo di Fassa, w luksusowym Garni Aritz w Campitello. Niemal w centrum Val Gardeny znajduje się 4-gwiazdkowy hotel Antares, położony w pobliżu kolejki Ciampinoi. Ośrodek zaskarbia sobie gości świetną kuchnią oraz wszelkimi udogodnieniami (bar, sala konferencyjna, sala gier, Ośrodek Odnowy Biologicznej, solarium, pralnia, większość pokoi posiada balkon).

Tuż u podnóża Sellarondy, w sercu Dolomitów, na turystów czeka luksusowy Evaldo, w niewielkiej miejscowości Arabba. Prowadzony przez rodzinę interes, oferuje swoim gościom bliskość centrum miasteczka oraz wyciągów i nartostrad. W Arabbie nocleg można również znaleźć w pensjonacie Serena lub w 3-gwiazdkowym hotelu Malita. Ośrodek cieszy się sporą popularnością wśród turystów dzięki miłej obsłudze, smacznej kuchni oraz przytulnie urządzonych pokojach. W maleńkim Bellamonte u podnóża Alpe Lusia funkcjonuje ekskluzywny hotel Bellamonte. Okolica należy do spokojnych, a w ośrodku można znaleźć niemal wszystko, czego można sobie zażyczyć (basen, Centrum Wellness, siłownia, duży taras z widokami na otaczające góry). W Stavie znajduje się 4-gwiazdkowy hotel Shandranj. W niemal stu pokojach turyści znajdą telefon, TV, radio, mini-bar, bezprzewodowy Internet, sejf oraz wiele innych udogodnień. Wiele hoteli i apartamentów znajduje się także w ośrodku narciarskim Kronplatz. Jednym z nim jest ośrodek Zum Hasen w Terento, w Południowym Tyrolu. W dolinie Val Pusteria, w niewielkiej miejscowości Chienes, zlokalizowany jest Falkensteiner Hotel Lido, luksusowy ośrodek wypoczynkowy wybudowany nad niewielkim, prywatnym jeziorem. Do dyspozycji klientów hotelu jest biblioteka, bar, narciarnia, centrum Wellness, basen, solarium, bilard, fitness. Sporo udogodnień oraz atrakcji przewidziano tutaj dla dzieci: pokój zabaw, możliwość wynajęcia opiekunki, filmy, specjalna kuchnia oraz toalety dla dzieci. W Dolinie Anterselva leży Falkensteiner Hotel Alpenresindenz, ośrodek z pełnym wyposażeniem, 48 komfortowymi pokojami oraz świetnie przyrządzaną kuchnią (podczas posiłków jest spory wybór tzw. „zdrowej żywności”). W regionie Tre Valli, w kurorcie Falcede, na uwagę zasługują zwłaszcza 2 ośrodki. Pierwszym z nich jest Pensjonat Montanara, położony tuż przy wyciągu prowadzącym na zbocza góry, z pizzerią przyrządzającą przepyszne dania oraz gościnną obsługą. Drugim miejscem jest natomiast hotel Molino, położony w niewielkiej, górskiej miejscowości o tej samej nazwie. Turystom oferuje pokoje 2-osobowe (z możliwością dostawki) oraz apartamenty.

Możliwości noclegowych w całych Dolomitach jest bardzo wiele. Wybierając się na wyprawę w wyższe partie górskie ciężko będzie znaleźć hotel, dlatego tutaj rozwiązanie stanowi tzw. bivacco (kapsuły biwakowe), za nocleg w których nie trzeba płacić. Warunki, choć do standardu 3-gwiazdkowego ośrodka nie należą, nie są jednak najgorsze. Zazwyczaj w takim miejscu można znaleźć podstawowe wyposażenie: miejsca do spania, stół, krzesła, środki opatrunkowe, leki oraz inne przydatne rzeczy podczas górskich wypraw. Podobną funkcję do bivacco spełniają chatki, w których nocleg na ogół jest również bezpłatny, a warunki nieco lepsze.

Świetnym pomysłem na zakwaterowanie są także pola kempingowe. Do najbardziej popularnych w Dolomitach należą np. Alla Baita w Misurinie, Eden w Falcade czy Catinaccio Rosengarten w Pozza di Fassa. Dużym plusem są niewygórowane ceny noclegu oraz możliwość korzystania z prysznica i bufetu. Latem, kiedy góry odwiedza zdecydowanie więcej turystów, niekiedy ciężko jest znaleźć wolne miejsce w kempingu lub nawet na polu namiotowym.


Pogoda


Pogoda, jak w każdych innych górach, jest bardzo zmienna. Najodpowiedniejszym miesiącem na spędzenie wakacji w Dolomitach wydaje się być sierpień, kiedy występuje stosunkowo mało opadów, a przez większość dni dopisuje słońce. Często natomiast pojawiają się mgły, zwłaszcza w wysokich partiach górskich. Wybierając się w dłuższą wędrówkę po górach należy być przygotowanym na wystąpienie lokalnych opadów śniegu, deszczu a nawet gradu. W dolinach w ciągu dnia dominuje słońce a temperatura osiąga nawet 20°C i więcej. Na wysokości około 2000 m n.p.m. temperatura powoli ulega obniżeniu, noce i poranki w takich miejscach są już zimne. Na wyższych wysokościach możliwy jest spadek temperatury poniżej 0°C. Organizując wyprawę w wysokie partie gór należy odpowiednio zabezpieczyć się przed szkodliwym promieniowaniem UV (kremy z filtrem oraz okulary przeciwsłoneczne).