Zagrzeb - niezwykły przystanek w drodze nad Adriatyk

Zagrzeb (Zagreb), stolica Chorwacji i największe miasto (ok. 800 tys. mieszkańców), położony w głębi kraju nad rzeką Sawą, z architekturą przypominającą inne miasta monarchii Austro-Węgier, takie jak Wiedeń czy Budapeszt. Zagrzeb to stolica o dwóch obliczach: urokliwa starówka, ale i nowoczesna europejska metropolia.

Pięknaś Ty, nasza ojczyzno, oj, droga ziemio junaków - śpiewają Chorwaci w swoim hymnie narodowym. O niezwykłości tego zakątka Europy polskich turystów przekonywać nie trzeba - już od dawna Chorwacja jest krajem, gdzie wybieramy się na wczasy i wycieczki. O ile jednak wybrzeże Adriatyku jest popularnym miejscem wypoczynkowym, to Zagrzeb jest ciągle miastem przez Polaków nieodkrytym. Warto nadrobić te zaległości, poświęcić dzień lub dwa i dać się oczarować niezwykłemu urokowi chorwackiej stolicy.


Zagrzeb - historia

Niektórzy badacze sądzą, że nazwa miasta pochodzi od chorwackiego czasownika "zagrabiti", który oznacza kopać. Według legendy jeden z banów chorwackich, prowadząc swoich spragnionych żołnierzy przez opuszczone tereny, szukał strumienia, aby ich napoić. Dowódca uderzył więc szablą w ziemię i wypłynęła z niej woda. W tym miejscu wykopano studnię i wybudowano gród. Według źródeł pisanych w 1094r. władca węgierski Ladislas założył diecezję na Kaptolu. W XIII w miasto najeżdżane było przez Mongołów, którzy zniszczyli Kaptol. Na wyższym wzniesieniu (Gradec) wybudowano ufortyfikowane osiedle, a król węgierski Bela, zachęcając do osiedlania się, nadał miastu rangę miasta królewskiego, obdarzając go licznymi przywilejami. Tak więc Gradec stał się dzielnicą rzemieślniczą, podczas gdy Kaptol był dzielnicą duchownych. Między dzielnicami zaczęła się rywalizacja, która przeobraziła się w zacięte walki - nawet most, łączący oba miejsca, został nazwany Krwawym Mostem. Dziś tę nazwę nosi jedna z uliczek na starówce. Najazdy tureckie w XV i XVI wieku przyczyniły się do połączenia dzielnic w jedno miasto, dając początek dzisiejszemu Zagrzebowi. W XVIII w. pożary i epidemie przyczyniły się do upadku miasta, które odrodziło się pod panowaniem Habsburgów. Dzięki temu w XIX w. miasto stało się ważnym ośrodkiem kulturalnym i komunikacyjnym.


Zagrzeb - zabytki

Wszystkie zabytki na wyciągnięcie ręki - te słowa najlepiej oddają turystyczną topografię miasta. Starówka to trzy blisko siebie położone dzielnice: Dolne Miasto (Donji Grad), Górne Miasto (Gornij Grad) i Kaptol. Każda jest położona na innej wysokości, co znacznie ułatwia orientację w terenie i pozwala podziwiać panoramę miasta z różnej perspektywy. Najniżej znajduje się Dolne Miasto (Donij Grad), gdzie dominuje zabudowa z przełomu XIX i XX w. Uwagę przyciąga wybudowany w 1925 r. Hotel Regency Esplanade. Budynek dworca kolejowego oddziela klasycystyczne zabytki od bardziej współczesnej części dzielnicy, powstałej po II wojnie światowej. Naprzeciwko majestatyczny konny pomnik pierwszego koronowanego w 925 r. władcy Chorwacji, króla Tomisława. Dolne Miasto (Donij Grad) łączy się z Górnym Miastem (Gornij Grad) na placu bana Josipa Jelaeicia. "Do zobaczenia pod ogonem" - to nietypowe pożegnanie nie zdziwi żadnego mieszkańca Zagrzebia. Pod tajemniczym zwrotem kryje się miejsce spotkań pod pomnikiem konnym Bana Josipa Jelaeicia (przywódcy walk o niepodległość w XIX w.), który znajduje się na placu noszącym jego imię. Tuż obok Dolac, targ na którym zagrzebianie zaopatrują się w owoce i warzywa.

Powyżej Górne Miasto (Gornji Grad). Dostać się tam można nie tylko spacerując urokliwymi uliczkami, ale także korzystając z ciekawego środka transportu - zabytkowej kolejki, zbudowanej w 1888 r. Krótka, trwająca 55 sekund podróż w górę to doskonała okazja, aby podziwiać panoramę Dolnego Miasta (Donij Grad). Dolna stacja kolejki znajduje się na ul. Tomičeva, kursy odbywają się co 10 minut. Najstarsza część Zagrzebia, Gradec, urzeka średniowiecznym klimatem. Spacerując po dzielnicy warto zatrzymać się przy Wieży Lotršeak. Ta XII-wieczna budowla to pozostałość po miejskich fortyfikacjach, które chroniły miasto od strony bramy południowej. Roztacza się stąd wspaniały widok na panoramę stolicy. Jeśli znajdziemy się tu w okolicach południa, musimy przygotować się na wystrzał armaty. Ta codzienna ceremonia upamiętnia czasy najazdów tureckich, kiedy to wystrzelona z armaty kula wpadła do namiotu, w którym turecki dowódca spożywał obiad. Wystraszony, zwinął oddziały i odjechał. Niedaleko znajduje się pojezuicki barokowy kościół św. Katarzyny (wzniesiony w XVII w.) z niezwykłym iluzjonistycznym malarstwem ołtarza. Zaraz obok Jezuitski trg. To tutaj właśnie co roku odbywa się Międzynarodowy Festiwal Folklorystyczny. Na Górnym Mieście (Gornji Grad) zachował się zwyczaj ręcznego zapalania latarni, dlatego warto wybrać się na tutaj na spacer wieczorową porą, aby przyjrzeć się z bliska tej niecodziennej atrakcji. Plac św. Marka to centralny punkt Górnego Miasta (Gornji Grad). Znajduje się na nim najbardziej charakterystyczny zabytek Zagrzebia, kościół świętego Marka. Z daleka już widać niezwykłe zdobienia dachu, na którym z kolorowych dachówek ułożono herby Zagrzebia i Chorwacji. Sam kościół wybudowano w XIII w. Warto zajrzeć do środka, by podziwiać gotyckie wnętrze oraz figurę Matki Boskiej przedstawionej jako chorwacka chłopka. Nieopodal mieści się siedziba chorwackiego parlamentu (Sambor). Z balkonu tego secesyjnego budynku w 1918 r. ogłoszono niepodległość Chorwacji. Po przeciwnej stronie placu św. Marka znajduje się Pałac Bana. Piętrowa barokowa budowla, w której urzędowali banowie (namiestnicy króla), jest dzisiaj siedzibą prezydenta. W każdą sobotę i niedzielę w południe odbywa się tutaj widowiskowa ceremonia zmiany warty.

Aby dostać się na Kaptol, musimy przejść przez Kamienną Bramę. Ta XIII-wieczna brama jest jedyną z czterech bram miejskich, która ocalała. Ściągają tu liczni pielgrzymi - mieści się tutaj kapliczka z cudownym obrazem Matki Boskiej, który ocalał z pożaru miasta w 1731 r. Tuż obok znajduje się słup, do którego w średniowieczu przywiązywano niewierne żony. W centrum Kaptolu stoi Katedra Wniebowstąpienia Najświętszej Marii Panny (do niedawna pod wezwaniem św. Stefana). Ten gotycki zabytek, pochodzący z XIII w., stoi na miejscu romańskiej świątyni zniszczonej w czasie najazdów tatarskich.

Porośnięta bluszczem brama cmentarza Mirogoj prowadzi do jednego z najpiękniejszych zakątków Zagrzebia. Niezwykle kunsztownie rzeźbione nagrobki, zachwycające kształtem i wykonaniem, podziwiać można w czasie nastrojowego spaceru po nekropolii. Ten zaprojektowany w neoklasycystycznym stylu cmentarz jest miejscem pochowku wielu zasłużonych obywateli Chorwacji, artystów, polityków oraz prezydenta Franjo Tudjmana, pochowanego tutaj w 1999 r.


Zagrzeb - muzea i galerie

Odwiedzający stolicę Chorwacji miłośnicy kultury i sztuki powinni czuć się usatysfakcjonowani. W Zagrzebiu mieści się bowiem 20 teatrów, 21 muzeów, około 30 galerii i wiele zbiorów artystycznych. W Dolnym Mieście (Donij Grad), na placu Króla Tomisława usytuowany jest Pawilon Sztuki. Kolejna ciekawa propozycja to Galeria Strossmayera. Znajdziemy tutaj nie tylko dzieła artystów chorwackich, ale też kolekcję dzieł włoskich (m. in. Tintoretto) i holenderskich (m. in. Breughel). Miłośnikom folkloru polecamy wizytę w Muzeum Etnograficznym, w którym mieści się wystawa regionalnych strojów oraz bogate zbiory ludowej kultury Etiopii, Ameryki Południowej, Chin i wysp Pacyfiku. Muzeum Mimara - jedna z najciekawszych w Europie kolekcji sztuki (ponad 3700 dzieł m. in. Rubensa, Rembrandta, impresjonistów francuskich), pochodząca z prywatnych zbiorów Wiltrud i Ante Topića Mimary, podarowanych Zagrzebiowi. Zwiedzając Górne Miasto (Gornji Grad) warto wstąpić do Chorwackiego Muzeum Sztuki Naiwnej, gdzie wśród licznie zgromadzonych dzieł prymitywistów podziwiać można także dzieła Nikofora. Świetną okazją do poznania historii stolicy jest wizyta w Muzeum Miasta Zagrzebia.


Zagrzeb - kulinaria i kawiarnie

Restauracje zapraszają na pyszne posiłki kuchni chorwackiej i międzynarodowej. Aby spróbować tradycyjnej lokalnej potrawy najlepiej zamówić burka (naleśnik z ciasta francuskiego wypełniony serem lub mięsem) albo sznycla zagrzebskiego (specjalność kulinarna z mięsa cielęcego, faszerowanego szynką i serem) Kto chce pokrzepić się w czasie zwiedzania, powinien wstąpić do jednej z licznych piekarni, by spróbować miejscowych wypieków: pirošków, štrudli lub pit. Tutaj także można zaopatrzyć się w typowy dla regionu żółty chleb z mąki kukurydzianej. W Zagrzebiu kwitnie kultura kawiarniana. Bardzo popularne są lokale zwane kafić (połączenie baru i kawiarni), zachęcające do chwili wytchnienia przy filiżance kawy lub kieliszku znakomitego chorwackiego wina. W kawiarni, znajdującej się przy jednej z parafii, kawę i ciasto można dostać za wypowiedzenie słów "Bóg zapłać".


Zagrzeb - sport i rekreacja

Spacerując po bulwarze, wzdłuż brzegu Sawy, można pozwolić sobie na chwile odpoczynku, przysiadając na jednej z licznych ławek, ustawionych wśród staromodnych latarni. Kolejnym miejscem dla spokojnych przechadzek jest miejscowy ogród botaniczny (otworzony w 1890 r.), zaprojektowany w angielskim i francuskim stylu (ponad 10 tys. gatunków roślin).

W wolnym czasie warto wybrać się na zakupy do "najdłuższego sklepu" Zagrzebia jakim bez wątpienia jest ulica Ilica. Pod numer 5 znajduje się sklep oferujący ogromną ilość krawatów. Niewiele osób wie, że ta część męskiej garderoby wymyślona została w Chorwacji.

Również amatorzy aktywnego wypoczynku znajdą coś dla siebie. Park Maksimir, usytuowany na wschód od Dolnego Miasta (Donji Grad), założony został w 1843 r. Ten zaprojektowany w angielskim stylu kompleks rekreacyjno-wypoczynkowy jest największym parkiem Zagrzebia (120 ha). Na jego terenie znajdują się m. in. zoo, sztuczne jeziora, obserwatorium astronomiczne, kawiarnie oraz stadion Dynamo Zabreg (trenuje na nim reprezentacja narodowa).

Jezioro Jarun znajduje się niespełna 8 km od centrum miasta. To bardzo popularne miejsce wypoczynkowe, zwłaszcza latem, nazywany przez mieszkańców "namiastką Adriatyku". Można tutaj zrelaksować się żeglując lub pływając kajakiem. Wokół akwenu rozciąga się park, kamienista plaża i mnóstwo kawiarenek.

Na południowy wschód od Zagrzebia (ok. 20 km) znajduje się pasmo górskie Medvednica, stanowiące ośrodek sportowo-rekreacyjny Zagrzebia. Na najwyższym szczycie, Šljeme (1033 m n. p. m.), wybudowano wieżę telewizyjną, hotele, stoki narciarskie. Można tam dostać się szosą oraz kolejką gondolową. Na pobyt w Zagrzebiu warto poświęcić więcej niż jeden dzień i wybrać się na wycieczkę na wzgórze Medvedgrad, położone niedaleko szczytu Šljeme (1033 m n. p. m.). Trud wspinaczki wynagrodzi posiłek w… lochu. Na szczycie znajdują się bowiem odrestaurowane ruiny średniowiecznego zamku, a w nim kawiarnia i kaplica. Zwiedzając zabytkowy obiekt, podziwiać można przepiękną panoramę miasta. Tuż obok wzniesiono pomnik upamiętniający wojnę w Chorwacji w latach 1991-1995. Kształt pomnika robi na odwiedzających niesamowite wrażenie: sterta kamiennych bloków wśród których rozsypano szklane paciorki, symbolizujące łzy.


Zagrzeb - rozrywka i festiwale

W Zagrzebiu organizuje się wiele imprez kulturalnych i festiwali. Międzynarodowy Festiwal Folklorystyczny odbywa się w Zagrzebiu co roku w lipcu. Początkowo impreza służyła do promowania folkloru Jugosławii, z czasem stała się międzynarodowym wydarzeniem. Na festiwal przyjeżdżają zespoły z całej Europy (w tym z Polski), na ulicach Zagrzebia rozbrzmiewają wtedy europejskie melodie, wokół pełno osób w kolorowych strojach. Amatorzy mocnych wrażeń powinni przyjechać do Zagrzebia w czerwcu kiedy odbywa się Międzynarodowy Festiwal Sztucznych Ogni. Od 30 lat miasto jest organizatorem Międzynarodowych Targów Kwiatów "Floraart".


Zagrzeb - transport i drogi

Międzynarodowe lotnisko położone jest 17 km na wschód od Zagrzebia. Jest największym portem lotniczym Chorwacji. Lotnisko umożliwia wypożyczenie samochodów. Chorwacja słynie z bardzo dobrych połączeń komunikacyjnych. Cały kraj pokryty jest gęsta siecią autostrad, co pozwala na szybkie przemieszczanie się w krótkim czasie. Przy takim standardzie komunikacyjnym podróż z Zagrzebia nad Adriatyk (ok. 160 km) zamienia się w przyjemną i malowniczą wyprawę. Aby ułatwić sobie zwiedzanie Zagrzebia, warto zaopatrzyć się w specjalną "Zagreb Card", która uprawnia do bezpłatnych przejazdów komunikacją miejską, zniżek do prawie wszystkich muzeów miejskich, wielu restauracji, sklepów, usług itp. Cena karty: 12 Euro, ważność: przez 72 godziny od daty i godziny na niej zaznaczonej.


Zagrzeb - pogoda i temeratury
Tutejszy przyjemny klimat charakteryzują przeciętne temperatury letnie o wysokości 20°C, czy zimowe w granicach 1°C.


Zagrzeb - noclegi
W stolicy Chorwacji warto zatrzymać się na dłużej. Zagrzeb oferuje mnóstwo możliwości noclegowych. Znajdziemy tutaj zarówno ekskluzywne hotele i apartamenty z opcją all inclusive, hotele o średnim standardzie jak i liczne hostele. Każdy odwiedzający znajdzie coś na swoją kieszeń.