Dalmacja to historyczna, chorwacka kraina, rozciągająca się wzdłuż wschodniego wybrzeża Adriatyku. Jej umowne granice wyznacza na północnym wschodzie wyspa Rab, a na południowym wschodzie - zatoka Kotor. Dalmacja, stanowiąc większość wybrzeża Chorwacji, tworzy pas o długości około 400 i szerokości 50 km.

Umowny podział Dalmacji na część północną, centralną i południową, odzwierciedla różnice pomiędzy regionami. Północ to przede wszystkim duża liczba małych wysepek, region centralny charakteryzuje się większymi wyspami i bliskim sąsiedztwem morza i gór, południe natomiast to wąski pas ziemi w pobliżu Dubrovnika.

Niewielka część historycznej Dalmacji leży obecnie na terenie Bośni i Hercegowiny - jest to miasto Neum (jedyny fragment terytorium Bośni i Hercegowiny z dostępem do Adriatyku) oraz Czarnogóry (obszar nad zatoką Kotor).


Historia


Nazwa krainy pochodzi od Iliryjskiego plemienia nazywanego przez starożytnych Rzymian Dalmatae. Po podboju tych terenów przez Rzymian, utworzono tu prowincję Iliria. W Średniowieczu Dalmacja stała się przedmiotem rywalizacji Cesarstwa Bizantyjskiego, Królestwa Chorwacji, Republiki Weneckiej i Królestwa Bośni. W rezultacie walk i zabiegów dyplomatycznych, Dalmacja dostała się pod, trwające niemal 400 lat (1420 - 1797 r.), panowanie weneckie.

Po Kongresie Wiedeńskim Dalmacja została wcielona do Cesarstwa Austriackiego, jako zachowujące pewną autonomię Królestwo Dalmacji. Po I Wojnie Światowej Dalmacja weszła w skład Jugosławii, a po rozpadzie tego kraju w 1991 roku większość ziem dalmackich znalazła się w granicach Chorwacji.


Atrakcje turystyczne


Ze względu na bogatą historię i tradycję regionu, warto w czasie urlopu poświęcić nieco czasu nie tylko na wypoczynek, ale również na poznanie lokalnych zabytków i atrakcji.

Znany reżyser, Alfred Hitchcock stwierdził niegdyś, że zachód słońca w Zadarze jest piękniejszy od tego w Kalifornii - wrażenie mógł w tym wypadku potęgować fakt, że miasto położone jest na równoległym do lądu półwyspie. Założenia urbanistyczne starówki tego pięknego miasta zdradzają, że Zadar znajdował się niegdyś pod panowaniem rzymskim. W późniejszych wiekach, aż do 1797 roku miastem władali Wenecjanie. Spośród wielu miejsc wartych zobaczenia na szczególną uwagę zasługuje stary port rybacki - Foša (Fosza) - stanowiący doskonały cel spacerów.

Perłą Zadaru jest jednak przede wszystkim stare miasto, gdzie warto zobaczyć między innymi Kościół św. Donata, gdzie organizowane są Zadarskie Wieczory Muzyczne i pierwszą w Chorwacji, założoną w 1396 roku wyższą uczelnię mieszczącą się w klasztorze św. Dominika. Słynną atrakcją Zadaru są również, znane na całym świecie, morskie organy - pomysłowa konstrukcja, z której rozbijające się o brzeg morskie fale wydobywają dźwięki. Nie lada gratką dla wielbicieli przyrody będzie fakt, że Zadar otoczony jest pięcioma parkami narodowymi.

Kolejnym dalmatyńskim, wartym zobaczenia miastem, jest Szybenik (chor. Šibenik). Burzliwa historia regionu wywarła wpływ na atrakcje miasta, dzięki czemu możemy obecnie podziwiać cztery okazałe, miejskie twierdze. Najważniejszym zabytkiem miasta jest jednak katedra św. Jakuba - renesansowa świątynia została zbudowana w całości z kamienia, bez wykorzystania jakichkolwiek innych materiałów.

Spośród miejskich twierdz najokazalsze obwarowania możemy podziwiać w twierdzy św. Michała, broniącej dostępu do miasta od strony morza. Warto również zwrócić uwagę na Pałac Rektorów, w którym obecnie znajduje się lokalne muzeum. Na przełomie lipca i sierpnia w mieście odbywa się Międzynarodowy Festiwal Dzieci, podczas którego można podziwiać liczne zespoły muzyczne i grupy teatralne z całego świata.

Ze względu na niezwykłą urodę starego miasta obowiązkowym punktem każdej wycieczki powinien zostać Trogir. Dowodem uznania dla wyjątkowych zabytków miasta było wpisanie liczącej zaledwie 750 kroków starówki na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Główne atrakcje miasta skupione są w pobliżu placu Jana Pawła II. Można tam podziwiać między innymi katedrę św. Wawrzyńca, zbudowaną w stylu romańskim. Na uwagę zasługują również doskonale zachowane mury obronne z bramą ozdobioną weneckim lwem św. Marka.

Ciekawostką jest klasztor benedyktynów, w którym znajduje się wizerunek greckiego boga Kaiorosa, odpowiedzialnego za szczęśliwe zbiegi okoliczności. Okazałym zabytkiem jest również zamek Kamerlengo - pamiętająca panowanie Republiki Weneckiej twierdza, strzegąca cieśniny pomiędzy Trogirem a wysepką Čiovo.

Największą metropolią Dalmacji jest Split. Jego początki sięgają czasów antycznych, miasto zostało bowiem założone przez starożytnych Greków. Burzliwa historia miasta, będącego na przestrzeni dziejów obiektem rywalizacji wielu władców, znajduje odbicie w jego unikatowej architekturze.

W Spilcie podziwiać możemy między innymi pałac Dioklecjana, wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO, katedrę Św. Duji, świątynię Jupitera, pozostałości akweduktu i gotycki kościół św. Franciszka. Na brak atrakcji nie będą również narzekali wielbiciele muzeów - Split oferuje im między innymi muzeum archeologiczne, przyrodnicze, historii morskiej czy etnograficzne.

Z wyjątkowej urody słynie Korčula (Korczula) - wyspa z miastem o tej samej nazwie, słynącym jako miejsce narodzin sławnego podróżnika i odkrywcy Marco Polo. Odwiedzając to miejsce warto przejść się promenadą wzdłuż średniowiecznych murów obronnych, odwiedzić XVI-wieczny ratusz i pałac biskupi.

Pełnym uroku zakątkiem miasta jest kaplica sv. Anton, zbudowana na wzgórzu Glavica. Można wspiąć się do niej po 102 schodkach, wiodących wzdłuż alei cyprysowej. Unikatową, lokalną tradycją jest Moreška, efektowny taniec z mieczami, podczas którego inscenizowana jest grupowa walka, przechodząca przez siedem różnych faz, różniących się od siebie tempem muzyki i siłą uderzeń mieczy.

Głównym ośrodkiem turystycznym Dalmacji jest Dubrownik. To przepięknie położone miasto sięga swoją historią do VII wieku. Wśród jego niezliczonych zabytków na szczególną uwagę zasługuje, wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO, starówka (czyli Placa), liczne bastiony i baszty, okazałe budowle sakralne i najstarsza, założona w 1317 roku, apteka w Europie.

Poza zabytkami i licznymi plażami na turystów czekają również inne atrakcje, a wśród nich Letni Festiwal w Dubrowniku - cykl różnorodnych imprez, podczas którego władza w mieście symbolicznie oddawana jest w ręce artystów. Wielbiciele kina docenią również, ściągający reżyserów z całego świata, Libertas Film Festival.


Plaże i sporty


Amatorzy aktywnego wypoczynku nie będą zawiedzeni wczasami w Dalmacji. Poza licznymi sportami wodnymi i plażowaniem na urokliwych, kamienistych plażach, w regionie na uwagę zasługują liczne i doskonale oznaczone trasy rowerowe, skałki do wspinaczki, jak również boiska do gier zespołowych. Własne zaplecze sportowe mają również większe hotele.


Noclegi


Dalmacja zapewnia bardzo szeroką ofertą miejsc noclegowych. W większych ośrodkach, jak na przykład Dubrownik, są to między innymi hotele z ofertą all inclusive. Uzupełnieniem oferty są, popularne również w mniejszych miejscowościach, pensjonaty, kempingi i kwatery prywatne - szczególnie warte uwagi ze względu na cenę i gościnność gospodarzy. Warto pamiętać, że w przypadku kwater prywatnych zawsze warto potargować się o cenę!


Kuchnia


Kuchnia dalmatyńska, ze względu na dobór składników i sposób przyrządzania potraw, jest bardzo zdrowa. Jedną z jej specjalności są, przyrządzane na różne sposoby, ryby. Zgodnie z kanonem miejscowej kuchni, istnieją trzy metody przygotowywania rybnych potraw. Pierwszym z nich jest lešo, ryba gotowana w wodzie z dodatkiem oliwy, octu winnego i przypraw, dzięki czemu posiłek jest niskokaloryczny i lekkostrawny.

Gradele to ryba pieczona na ruszcie, uprzednio doprawiona ziłami i nasmarowana oliwą. Brodet natomiast to drobne kawałki ryby, smażone najpierw z cebulą, a następnie z czosnkiem, ziołami i pomidorami. Klasycznym dodatkiem do tak przyrządzonej ryby jest mamałyga - potrawa z mąki kukurydzianej.

Wśród lokalnych przysmaków nie mogło zabraknąć owoców morza. Buzara to małże, ostrygi i krewetki, gotowane w winie i oliwie z dodatkiem pietruszki, czosnku i bułki tartej.

Podczas wczasów w Dalmacji nie można zapomnieć o dalmatyńskich winach! Tradycja uprawy winorośli sięga tu czasów antycznych, a niemal każda wyspa ma typowe tylko dla niej szczepy winorośli. Do najsłynniejszych win z tego rejonu, wyrabianych ze szczepów Merlot i Babić, należą Sveta Ana, Vugava i Plavac.

Wśród słodyczy prym wiodą fritule - kulki z ciasta drożdżowego z dodatkiem rodzynek i likieru, które smaży się w głębokim tłuszczu. Odmianą frituli są kroštule, przygotowywane z tych samych składników, ale przed smażeniem formowane w cienkie paski.


Dodatkowe informacje


Ze względu na przebieg granicy pomiędzy Chorwacją a Bośnią i Hercegowiną warto pamiętać, że odwiedzając Dubrownik, odcięty od chorwackiej Dalmacji rejonem Neum, na odcinku kilkunastu kilometrów dwukrotnie przekraczamy granicę. Planując plażowanie i kąpiele w morzu warto pamiętać o wcześniejszym zaopatrzeniu się w odpowiednie obuwie - przydatne z uwagi na jeżowce i ostre fragmenty skał.

Klimat Dalmacji jest zróżnicowany ze względu na rzeźbę i wysokość. W głębi kraju klimat jest ostrzejszy, z występującymi opadami śniegu, natomiast wybrzeże charakteryzuje się klimatem śródziemnomorskim. Charakterystycznym zjawiskiem pogodowym jest bura, zimny wiatr wiejący z gór. Jego podmuchy mogą być bardzo silne - największa, zmierzona prędkość tego wiatru wynosiła 235 km/h.