W Chorwacji, tuż nad brzegami Morza Adriatyckiego leży Zadar - piękne miasto, idealnie dostosowane do potrzeb turystyki. Jest to jedno z ulubionych miast dalmackich, wybierane na spędzenie odprężającego urlopu, a to ze względu na liczne okoliczne atrakcje, jak i dopisującą ciągle pogodę.


Historia


Początki Zadaru sięgają najdawniejszych wieków, a do czasów współczesnych wciąż na jego terenie zachowało się mnóstwo niemych świadków starożytnych wydarzeń. Miasto jest położone w historycznej krainie, Dalmacji (niegdyś Iliria, Illyricum). Na terenie dawnej Dalmacji wpływ swój zaznaczyli Grecy, przypływając tu już w VIII w. p.n.e. W II w. p.n.e. kraina dostała się w ręce Rzymian, którzy uczynili z niej swoją prowincję - Illyricum. To właśnie z tego obszaru pochodziło trzech sławnych cesarzy, którzy są odpowiedzialni za restaurację Rzymskiego Cesarstwa - Klaudiusz II, Aurelian oraz Dioklecjan.

W czasach rzymskich Zadar został doceniony, co przełożyło się na szybki rozwój miasta. Typowy plan, z uwzględnieniem charakterystycznego dla starożytnego świata rzymskiego forum, zachował się po dzień dzisiejszy.

Po upadku Cesarstwa Rzymskiego, Dalmacja stała się obszarem należącym do Bizancjium. Od VI wieku zaczęły tu swój wpływ zaznaczać plemiona słowiańskie. W VII wieku Słowianie stali się poważnym zagrożeniem dla władzy bizantyjskiej -z trudem obronił się przed nimi Konstantynopol. Nie udało się to natomiast Dalmacji, gdzie jedynie nieliczne miasta zachowały swą niepodległość. W tym Zadar. Kolejna wielka próba dla niezależności przyszła wraz z kolejnymi wiekami. Po długich rywalizacjach, Chorwacja zyskała własnych królów. Starali się oni rozszerzyć swoją władzę na całą chorwacką Dalmację. Budziło to sprzeciw miast tego obszaru. Autonomiczny pozostał wciąż Zadar, który wysunął się na pierwsze miejsce, stając się siedzibą bizantyjskiego stratega. W kolejnym czasie bizantyjskie miasta w Chorwacji zaczęły podejmować stosunki handlowe ze Słowianami, co przyniesie ze sobą powolne nasiąkanie kulturą słowiańską.

W czasie krucjat sam Zadar (Zara) stał się obiektem ogromnego pożądania Wenecji. Czwartą wyprawę zdecydował się opłacić wenecki doża, pod warunkiem, że krzyżowcy wesprą go w wojnie z Węgrami, w której rywalizował właśnie o Zadar. Układ został zawarty. W wieku XIII miasto znalazło się pod weneckim protektoratem. Doża czerpał z niego ogromne zyski, jednocześnie jednak miejscowość wspaniale się rozwijała. W rękach Wenecji Zadar znajdował się aż do końca XVIII wieku, by następnie przejść pod panowanie Habsburgów (do czasów zakończenia pierwszej wojny światowej). Później zainstalowali się tu Niemcy oraz Włosi. Gdy podczas drugiej wojny światowej alianci rozpoczęli bombardowanie miasta, zniszczyli mnóstwo obiektów, będących świadkami najdawniejszej historii. Na szczęście wiele też się zachowało po dzisiejszy dzień i można je zwiedzać. W tym miejscu zaproponuję zatem spacer po tych, których nie można przegapić, będąc w tym pięknym, dalmackim mieście. Jednak Zadar to nie tylko zabytki, a także okoliczne wyspy oraz wspaniałe parki... do nich udamy się jednak później.


Co należy zwiedzić w mieście?


Zadar oferuje sporo do ujrzenia entuzjastom historii. W krótkim rzucie okiem na historię miasta zostało wspomniane forum - w starożytnym świecie było to najważniejsze miejsce w każdym rzymskim mieście (było odpowiednikiem greckiej agory). To tu odbywał się kupiecki handel, ale było jednocześnie miejscem, w którym odbywały się publiczne sądy. Forum w Zadarze pamięta czasy następcy Cezara - Oktawiana Augusta. To wówczas zostało wytyczone i od tamtej pory nie zmienił się układ miasta, które rozrastało się wokół niego. W jego zachodniej części można obejrzeć ruiny starożytnych świątyń.

Stojąc na placu warto zajrzeć do kościoła św. Donata, który został wybudowany w początkach IX wieku, zatem jeszcze w stylu przedromańskim. Nazwa pochodzi od pierwszego biskupa Zadaru, fundatora budowli. W planach miał on się wzorować na kaplicy w pałacu, w Akwizgranie, do którego pojechał z misją do Karola Wielkiego. Stąd kształt rotundy, charakterystyczny dla sztuki bizantyjskiej. Obecnie budowla spełnia rolę sali koncertowej, na co pozwala wspaniała akustyka. Każdy kto odwiedzi Zadar latem i jest pasjonatem muzyki klasycznej - niech sam oceni!

Przykład architektury gotyckiej prezentuje kościół św. Michała (sv. Mihovila), skromna budowla, w której znajduje się krucyfiks, datowany na wiek XIII.

Kolejnym kościołem, wartym uwagi, jest kościół św. Szymona (Symeona), przy klasztorze franciszkanów. Jego obecny kształt pochodzi z wieku XVI/XVII (już jednak w V w. istniała tu sakralna budowla - z której obecnie jednak niewiele pozostało śladów). Świątynię, w beżowo - ceglastych barwach, otaczają zielone palmy. Nie one jednak zwracają szczególną uwagę, a to, co znajduje się wewnątrz kościoła - mianowicie srebrny sarkofag. Waży on prawie 130 kg i pochodzi z wieku XIV - wykonany na zlecenie królowej Elżbiety, żony Ludwika Węgierskiego (Ludwika I Wielkiego). Znajdowało się w nim zabalsamowane ciało świętego - dziś publicznie wystawiane raz w roku, w dzień jego święta.

Z innych sakralnych budowli warto wspomnieć o kościele św. Anastazji (podobnie jak kościół Donata, zajmującej część dawnego forum), zbudowanej w stylu romańskim, z elementami gotyku, pochodzącymi z późniejszego czasu. Z cerkwi znana jest cerkiew św. Eliasza, z wieku XVIII, w środku której można podziwiać ikony, powstające już od wieku XVI.

Zadar to także pałace barokowe, ratusz, wieża zegarowa na budynku straży, w końcu Kopnena vrata, czyli brama lądowa, z wieku XVI, wzorowana na łuku triumfalnym. Przyglądając się umieszczonej na niej płaskorzeźbie widać postać świętego na koniu. Jest to św. Chryzogon. Herb Zadaru. Kolejna brama znajduje się od strony portu (stąd jej nazwa: Brama Portowa).

Kopnena vrata stoi przy placu Pięciu Studni, istniejących od wieku XV. Niegdyś stanowiły rezerwę wody dla mieszkańców miasta. Równolegle do studni ku górze wznosi się, wciąż wspaniale zachowana, masywna wieża obronna.

Do dyspozycji zwiedzających pozostają również muzea - narodowe, archeologiczne oraz sakralna umjetnost, gdzie zgromadzone są przedmioty sztuki klasztornej, jak również bizantyjskiej.

To, co jednak najbardziej fascynuje tych, którzy pierwszy raz odwiedzają Zadar, to organy, znajdujące się tuż pod zadarskim lądem. Na tych morskich organach codziennie wiatr i fale morskie wygrywają nowe melodie.

Zadar to także mnóstwo atrakcji, wokół samego miasta. Warto zaproponować podróż po parkach przyrody, jak i najbliższych wyspach. Dla tych, którzy będą chcieli całe wakacje spędzić na plaży - wybór jest wręcz nieograniczony. Samo miasto jest reklamowane jako miejsce, w którym przez prawie dziesięć miesięcy świeci słońce. Jest w tym wiele prawdy, gdyż tutejsza pogoda sprzyja turystom.


Paklenica


Paklenica jest Parkiem Narodowym, który szczególne upodobanie zajmuje wśród organizowanych wycieczek. Znajduje się w odległości niecałych 30 km. od Zadaru, a oferuje mnóstwo wspaniałych atrakcji, dla miłośników przyrody. Poza wąwozami (Velika Paklenica oraz Mala Paklenica), park obejmuje swym zasięgiem południowy Velebit - górski łańcuch, opadający szczytami do Adriatyku. Na terenie parku znajduje się jednocześnie wiele jaskiń. Największą atrakcją są jednak wspomniane wąwozy, którymi warto podjąć spacer. Będąc już na miejscu, warto także odwiedzić Stari Grad - małą, uroczą miejscowość z wielką plażą. Gdy już będzie dość piaszczystego wybrzeża, można odpocząć w jednej z kawiarenek, pomiędzy kamieniczną zabudową rynku.


Saljsko Polje


Saljsko Polje - park narodowy na jednej z największych dalmackich wysp - wyspie Dugi Otok, znany z rozciągających się na jego obszarze wspaniałych gajów oliwnych. Sama wyspa to połączenie ostrych, spadzistych skał z mnóstwem uroczych zatoczek. Wspaniałe widoki można podziwiać już w momencie przejeżdżania przez trasę samochodem. Będąc na wyspie, warto pokusić się o wycieczkę do Kornati - kolejnego chorwackiego parku, widocznego z południowych krańców wyspy.


Telascica


Telascica to następny wspaniały park przyrodniczy na wyspie Dugi Otok. Znajduje się w jej południowej części i składa się na niego wspaniała zatoka, poprzecinana wysepkami. Wzdłuż niej ciągną się piaszczyste plaże, a jej południową część porasta mnóstwo drzew oraz oliwne gaje.

Piękno tego przyrodniczego parku jest uzupełniane przez ściany wodospadu, utworzone ze słonych i bardzo ciepłych wód jeziora Mir (znajduje się tuż obok zatoki), które przelewając się przez skalne grzbiety, wpada do Morza Adriatyckiego.


Vransko Jezero


Vransko Jezero - park krajobrazowy, znajdujący się pod ochroną ze względu na ornitologiczny aspekt - jest miejscem, gdzie można spotkać mnóstwo gatunków ptaków. Na terenie parku znajduje się górski szczyt, liczący ponad 300 metrów n.p.m., a tym samym dający wspaniały widok na całą okolicę.


Zrmanji


Rzeka Zrmanja ma swe ujście w Morzu Novigradskim (ulokowana jest tu urocza osada rybacka - Novigrad, który warto odwiedzić będąc w Zadarze, gdyż miasto od osady dzieli odległość jedynie 20 km). Zrmanji ma zaledwie kilka ponad 60 km długości, ale przecinające ją liczne wodospady i równie liczne cieśniny czynią ją intrygującym miejscem. Dodatkowo czystość wody pozwala na znaczną widoczność głębi.


Pag


Wyspa Pag charakteryzuje się licznymi źródłami oraz panującym na niej spokojem. Krajobraz tworzą tutaj skały, a z roślin najbardziej popularne są aromatyczne zioła. Polecana jest wszystkim tym, którzy pragną uniknąć głośnych ośrodków turystycznych. Można się na nią dostać promem, ale można także skorzystać z mostu, który łączy wyspę z lądem.

[T]Wśród smakoszy wyspa zasłynęła z wyrabianego na niej owczego sera. Jest jednak i inna atrakcja - ale to już dla miłośników haftu. Wytwarzane tu materiały wciąż cieszą się dużą popularnością. Często są sprzedawane bezpośrednio pośród uliczek Pagu, a jeżeli ktoś chce ujrzeć technikę produkcji - także będzie miał okazję. Haft bowiem powstaje na bieżąco.


Ugljan


Dla wszystkich tych, którzy jednak wolą przebywać wśród mnóstwa ludzi, słyszeć gwar i być świadkami toczącego się wokół życia, zamiast na wyspę Pag, niech skierują się na Ugljan. Od zadarskiego lądu wyspa ta oddzielona jest kanałem. Cisza zostanie tu zamieniona na codzienny, intensywny gwar.


Pasman


Wyspa Pasman (Paszman) znajduje się tuż obok wyspy Ugljan. Można na nią dostać się promem. Tak jak w przypadku wielu wysp dalmackiego wybrzeża, charakterystyczne i dla niej pozostają liczne zatoki oraz małe wysepki, naprzeciw wybrzeża. Znajduje się tu dużo oliwnych gajów, a ziemię porastają liczne zioła. Jest to dobre miejsce także dla rowerzystów, a to dzięki wytyczonym ścieżkom, zapewniającym miłośnikom górskich wycieczek rowerowych prawdziwą rozrywkę.


Co zjeść i czego się napić?


Gdy już zwiedzania będzie dość, warto zainteresować się miejscową kuchnią. Może nie tyle od jedzenia należałoby zacząć, co od picia. To bowiem w Zadarze produkowany jest Maraschino - bezbarwny likier, który z Dalmacji zawędrował do Włoch, gdzie obecnie się go wytwarza. Zdobył tam tak dużą popularność, że niektórzy zapominają o korzeniach jego pochodzenia. To jednak właśnie w wieku XVI zaczął być wytwarzany przez zadarskich mnichów, początkowo funkcjonując pod nazwą Rosolj (od słoneczna rosa). Dopiero, gdy jego popularność wykroczyła daleko poza granice miasta, zmieniono nazwę na Maraschino (od marasca - odmiany wiśni, z których jest przygotowywany). Ma on wspaniale aromatyczny, intensywny, wiśniowy smak, którym zachwycono się zarówno we Francji, jak i Wielkiej Brytanii. Można delektować się nim bezpośrednio, ale także znajduje zastosowanie w koktajlach, jak i sałatkach owocowych, czy też jako dodatek do kawy.

[T]W Zadarze można spróbować zarówno typowej europejskiej kuchni, jak i chorwackich specjałów. Historia Zadaru pokazuje pod jak wieloma kulturowymi wpływami znajdowało się miasto, co też oczywiście przełożyło się na charakter samej kuchni. Jak to w miastach położonych na wybrzeżach bywa, dużą popularnością cieszą się owoce morza oraz dania rybne. Jeżeli nie jest się zdecydowanym na żaden konkretny gatunek, można zamówić brodet, danie bardzo w Chorwacji popularne, a składające się zazwyczaj z kilku rodzajów ryb, zatopionych w sosie. Niektóre restauracje oferują mięso z rekina. Rozpowszechnione są natomiast kalmary, cieszące się uznaniem ze względu na swój smak. Z mięs lubiane jest zwłaszcza grillowe, jak również potrawy, gdzie głównym składnikiem są trzy rodzaje mięsa - podawane czy to z warzywami, czy w postaci mielonej.

Miłośnicy sera powinni natomiast skosztować gastronomicznego specjału z wspomnianej wyżej wyspy Pag (paszki/paski ser). Wyrabia się go z owczego mleka, a charakterystyczny smak zapewnia mu dieta zwierząt - podstawą jej jest mnóstwo aromatycznych ziół, znajdujących się na wyspie.


Noclegi


Do wyboru pozostaje mnóstwo hoteli, apartamentów, ale także kwater prywatnych. Pensjonaty zazwyczaj oferują ceny znacznie ponad połowę niższe, w porównaniu z hotelami. Dla wszystkich tych, którzy nastawiają się na ciągłe wycieczki, nie pragną dużo czasu spędzać w pokoju, a mają zamiar zwiedzić miasto oraz wszelkie okoliczne atrakcje - jest to bardzo dobre rozwiązanie. Oczywiście można także wybrać ofertę kwaterunkową na jednej z okolicznych wysp. W samym Zadarze, jako tańsze polecane są noclegi w turystycznym kurorcie o nazwie Borik. Od centrum dzieli go kilka kilometrów odległości. Dla kogoś, kto ma własny transport to bardzo dobra alternatywa, zwłaszcza, że kurort otacza duża ilość zieleni.


Słowo na zakończenie


Położenie Zadaru sprawia, że można potraktować go nie tylko, jako miejsce na wypoczynek bezpośrednio w mieście, ale także dobrą bazę wypadową. Dlatego też organizatorzy podróży oferują szereg dodatkowych wycieczek (poza zwiedzaniem parków, bardzo popularna jest wycieczka promem na zieloną wyspę Rab, której wybrzeże kryje mnóstwo zatoczek; znana jest ze zdrowego, czystego powietrza, nasączonego cząsteczkami soli morskiej). Na terenie samego miasta jest jednak dość atrakcji, co sprawiło, że turystyka rozwinęła się tu dawno temu. Już pod koniec XIX wieku powstało także pierwsze biuro turystyczne.

To, co wielu przywozi z Zadaru, to pamięć pięknego zachodu słońca. Wspomina o nim wiele ulotek reklamowych, dotyczących miasta, ale tak naprawdę, aby zrozumieć jego magię, warto zobaczyć go na własne oczy.